डिजिटल मोह: सामाजिक सञ्जालको मायाजालमा सत्यको चीरहरण, राज्यको धर्मसंकट !

Social Media Information: सत्य, भ्रम र सरकारको ‘Dharma-Sankat’

जब सत्य र भ्रमको लडाइँ social media को रणभूमिमा हुन्छ, तब मौन बस्नु भनेको अन्यायलाई साथ दिनु हो। कौरवहरूले reality लाई ढाक्न खोजेजस्तै, आज digital world मा पनि faux information र misinformation को साम्राज्य खडा गर्ने प्रयास भइरहेको छ। यो एउटा digital dharma-yuddha हो, जहाँ हामी प्रत्येकले सत्यको पक्षमा उभिनुपर्ने हुन्छ। अब प्रश्न उठ्छ – यो युद्धमा हाम्रो अस्त्र के हो? अनि कसरी हामी सत्यको रक्षा गर्न सक्छौं?

आजको digital युगमा social media एउटा शक्तिशाली हतियार बनेको छ। यसले सूचना प्रवाहलाई democratize गरेको छ, तर यसको दुरुपयोगले समाजमा भ्रम र विभाजन पनि बढाएको छ। यो लेख Reuters को ‘Digital Information Report 2025’ मा आधारित छ, जसले कसरी मानिसहरूले information devour गर्छन् भन्ने pattern लाई analyze गरेको छ। यो काल्पनिक (hypothetical) भए तापनि, यसले social media regulation, faux information, र यसको influence बारेमा गम्भीर प्रश्नहरू खडा गर्छ। Darakh On-line को यो विशेष रिपोर्टमा, हामी youth engagement, media literacy, र सरकारको भूमिका बारेमा छलफल गर्नेछौं। Actuality examine is necessary!

Social Media Information: Pattern परिवर्तन हुँदै

Reuters को रिपोर्ट अनुसार, मानिसहरू अब conventional journalism भन्दा social media platforms (Podcast, TikTok, YouTube) मा information को लागि बढी निर्भर हुन थालेका छन्। अमेरिका, एशिया, ल्याटिन अमेरिका र पूर्वी युरोपमा यो pattern बढ्दो छ। This shift raises severe questions on the way forward for journalism and the position of social media in shaping public opinion.

AI र Chatbots को उदय: चुनौती वा अवसर?

Report ले AI र chatbots को बारेमा पनि कुरा उठाएको छ। Information publishers हरुलाई डर छ कि यसले उनीहरूको web site र app मा पाठकहरूको संख्या कम गर्छ। Then again, AI may also be used to fight faux information and supply extra correct data to the general public. The secret’s to discover a stability between innovation and duty.

Faux Information को खतरा: कसरी जोगिने?

Social media बाट information devour गर्ने एउटा ठूलो draw back भनेको faux information को खतरा हो। मानिसहरू सजिलै misinformation को शिकार हुन सक्छन्, जसले समाजमा विभाजन र अविश्वास बढाउन सक्छ। Darakh On-line ले सधैँ सत्यतथ्य जाँच गरेर मात्र information share गर्न आग्रह गर्दछ। Vital pondering is important to navigate the digital panorama.

भारतको उदाहरण: Media Possession र Social Media

Report मा नेपाल नपरे पनि छिमेकी देश भारतको उदाहरण दिइएको छ। भारतमा ५६% जनसंख्यामा इन्टरनेटको पहुँच छ, तर media possession केही धनी व्यक्तिहरूको हातमा छ, जो प्रधानमन्त्री मोदीको नजिक छन्। India ma pani YouTube र Podcast जस्ता social media platforms मा information shift हुँदै गएको छ। यो pattern नेपालको लागि पनि एउटा warning sign हुन सक्छ।

Canada को Social Media Ban: एउटा अनौठो प्रयोग

केही समयअघि क्यानडा बसाइमा एउटा अनौठो अनुभव भयो। क्यानडामा Fb मा information share गर्न पाइँदैन। सन् २०२३ देखि क्यानडाले ‘On-line Information Act’ लागू गरेर Fb र Instagram लाई क्यानेडियन information organizations को information share गर्न प्रतिबन्ध लगाएको छ। The rationale? To guard Canadian information organizations.

Meta को अडान: Enterprise कि Duty?

क्यानडा सरकारले Meta (Fb को father or mother firm) लाई information share गरेबापत पैसा तिर्नुपर्ने शर्त राखेको छ, जुन Meta ले मानेको छैन। Meta को तर्क छ कि उनीहरूको enterprise information media होइन। तर, यसको असर क्यानेडियन information organizations लाई नराम्रोसँग परेको छ। The dispute is ongoing, and it raises elementary questions in regards to the position of social media firms in supporting journalism.

नेपालमा Social Media Regulation: कति जायज?

नेपालमा पनि social media regulation को लागि विधेयक ल्याउने तयारी भइरहेको छ। तर, के यो सही बाटो हो? के यसले freedom of speech लाई कुण्ठित गर्छ? Darakh On-line को विचारमा regulation आवश्यक छ, तर यो balanced र clear हुनुपर्छ। सरकारले censorship भन्दा media literacy लाई बढावा दिनुपर्छ।

Social Media vs. सरकार: एउटा जटिल सम्बन्ध

Social media firm हरुसँग विभिन्न देशका सरकारहरूको लफडा परेको नेपालमा मात्र होइन। Meta लाई धम्की दिएर ‘यहाँ दर्ता गर्ने भए गर, होइन भने चल्न दिँदैनौं’ भनेर चुनौती दिँदा पनि Meta ले टेरपुच्छर लगाएको छैन। It looks as if a cat-and-mouse recreation, with governments struggling to maintain up with the quickly evolving digital panorama.

टिकटकलाई तह लगाएनौं र? भ्रम वा यथार्थ?

सञ्चार तथा सूचनाप्रविधि मन्त्रीले भनेजस्तै सबै social media दर्ता हुनुपर्ने, नेपालको कानून मान्नुपर्ने कुरा सैद्धान्तिक रूपमा सही भए पनि, actuality अलि फरक छ। टिकटकको तुलनामा Meta धेरै शक्तिशाली छ। If the federal government blocks Fb, मानिसहरू VPN प्रयोग गरेर चलाउन सक्छन्। Know-how को विकास यति छिटो छ कि विकल्प खोज्न धेरै समय लाग्दैन।

निष्कर्ष: सत्यको खोजी जारी राख्नुहोस्

समग्रमा, social media लाई नियमन गर्नु आवश्यक छ, तर censorship गर्नु हुँदैन। सरकारले media literacy लाई बढावा दिनुपर्छ र faux information को विरुद्धमा लड्नुपर्छ। Mark Zuckerberg र उनका साथीहरूले २००४ मा Fb launch गर्दा कसले सोचेको थियो होला कि यसले संसारलाई यति धेरै परिवर्तन गर्छ भनेर! It’s as much as us to make use of social media responsibly and to advertise reality and understanding within the digital age.

केही युवाले शुरू गरेको टेक कम्पनी आज विश्वका कतिपय देशमा टाउकोदुखाइ बन्न पुगेको छ। यसको बावजुद, हालसम्म शायद अमेरिका, युनाइटेड किङडम, भारत र क्यानडा लगायत सीमित देशहरूमा मात्रै यसको अफिस छ। This exhibits the worldwide attain and affect of social media firms, but in addition the challenges they pose to governments and societies world wide.

Darakh On-line सधैँ सत्यको साथमा छ। We consider in accountable journalism and selling important pondering. Collectively, we will navigate the digital world and create a extra knowledgeable and simply society. Suppose earlier than you share!