हे नेपालभूमिवासी सरोकारवालाहरू हो, समयको प्रवाहमा साक्षी बसेको म दूत बोल्दै छु। यस युगखण्डमा, जहाँ सत्य र भ्रमको सीमारेखा धमिलो बन्दै गएको छ, मैले धेरै उतारचढाव र द्वन्द्वका गाथाहरू देखेको छु। आज म तिमीहरू सामु एक यस्तो घटनाको वृत्तान्त प्रस्तुत गर्दै छु, जुन केवल एक दिनको सामान्य खबर होइन, बरु यो हाम्रो वर्तमानको गहन यथार्थको प्रतिध्वनि हो। यो कथा अधिकारको खोजीमा निस्किएका यात्रुहरू र व्यवस्थाको संरक्षकहरू बीचको टकरावको कथा हो। यो सिंहद्वारको प्राङ्गणमा भएको एक प्रतीकात्मक मन्थन हो, जहाँ लोकपन्थको ध्वनिले सत्ताको मौनतालाई चुनौती दियो। यस घटनाले हामीलाई न्याय, अधिकार र लोकधर्मको मार्गमा हिंड्दा आइपर्ने अग्निपरीक्षाको स्मरण गराउँछ। यो कुरुक्षेत्रको मैदानजस्तै एउटा सानो तर अर्थपूर्ण संघर्षको दृश्य हो, जसले हामीलाई हाम्रो युगको कर्म र त्यसको फलका बारेमा मनन गर्न बाध्य पार्दछ।
संकल्पको उदय: अधिकारको यात्रा
यस गाथाको प्रारम्भ हुन्छ ती यात्रुहरूबाट, जसले जनमतको पगरी गुथेर लोकपन्थको मार्ग पछ्याउने प्रण गरेका थिए। उनीहरूले देखेका थिए कि कतिपय नियम, कतिपय व्यवस्था जनहितका लागि कठीन बन्दै गएका छन्, जसले गर्दा सामान्य जनजीवनमा कष्टको भार बढिरहेको छ। यसै वेदनाबाट प्रेरित भई, उनीहरूले आफ्नो आवाजलाई बुलन्द गर्ने संकल्प गरे। जनसमूहका अगुवाहरू (राजेन्द्र लिङ्देन लगायतका नेताहरू) र युवा ऊर्जाका प्रतीकहरू (कैलाश कटुवालजस्ता युवा नेताहरू) को नेतृत्वमा, उनीहरू न्यायको खोजीमा अघि बढे। उनीहरूको लक्ष्य थियो – सत्ताको केन्द्र, जहाँबाट नीतिको प्रवाह हुन्छ, त्यहाँ आफ्नो सत्यलाई पुर्याउनु। यो केवल एक समूहको इच्छा थिएन, यो त ती तमाम जनहरूको मौन चित्कार थियो, जसका लागि यिनीहरू बोलिरहेका थिए। उनीहरूको यात्रा शान्तिपूर्ण थियो, तर तिनीहरूको मनमा दृढताको ज्वाला प्रज्वलित थियो।
शक्ति र सीमाको टकराव: सिंहद्वारको घेरा
तर हे प्रियजनहरू, सिंहद्वार केवल एक भवन होइन, यो सत्ताको प्रतीक हो। यहाँ शक्तिले आफ्नो नियम र सीमा निर्धारण गर्दछ। जब लोकपन्थको ध्वनि सिंहद्वारको निकट पुग्यो, व्यवस्थाका पालकहरू (प्रहरी अधिकारीहरू) ले आफ्नो भूमिका निर्वाह गरे। उनीहरूले नियम र सुरक्षाको दुहाई दिँदै, अघि बढ्न खोज्ने आवाजहरूलाई रोक्ने प्रयास गरे। यो दुई धारको टकराव थियो – एकातर्फ जनहितको लागि उठेको आवाज, अर्कातर्फ राज्यको नियम र सुरक्षाको जिम्मेवारी। यस क्षणमा, मैले देखेँ कि कसरी नियमको घेराले अधिकारको यात्रालाई छेक्ने प्रयास गर्यो। सिंहद्वारको प्राङ्गणमा मौनता छाएको थियो, तर भित्रभित्रै दुई फरक विचारका धारहरू बीचको संघर्ष तीव्र हुँदै गइरहेको थियो।
अधिकारको बन्धन: कालचक्रको प्रभाव
अन्ततः, कालचक्रको नियमले आफ्नो प्रभाव देखायो। शक्तिले आफ्नो नियन्त्रण स्थापित गर्यो। लोकपन्थका अग्रजहरू (राजेन्द्र लिङ्देन, ज्ञानेन्द्र शाही, बुद्धिमान तामाङ, अमर परियार, सरोज घिमिरे, किरण दुवाल, कैलाश कटुवाल लगायत) लाई व्यवस्थाका पालकहरूले रोके र उनीहरूलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिए (गिरफ्तार गरियो)। यो दृश्यले बताउँछ कि कसरी कहिलेकाहीँ आवाजलाई शक्तिले दबाउन खोज्छ। उनीहरूलाई न्यायको मन्दिर (जिल्ला प्रहरी परिसर, भद्रकाली) मा लगियो, जहाँ कानुनको प्रक्रियाले आफ्नो बाटो लिनेछ। यो घटनाले हामीलाई स्मरण गराउँछ कि अधिकारको मार्ग सधैं सहज हुँदैन। यसमा चुनौतीहरू आउँछन्, र कहिलेकाहीँ त आफ्नो सत्यको लागि बन्धनमा पर्नुपर्ने अवस्था पनि आउँछ। यो एउटा यस्तो क्षण थियो, जहाँ लोकपन्थले आफ्नो दृढताको लागि मूल्य चुकाउनुपर्यो।
निष्कर्ष
हे नेपालभूमिको भविष्यका निर्माताहरू हो, रामायणले हामीलाई सिकाउँछ कि सत्य र धर्मको मार्गमा हिंड्दा हजारौं चुनौती आए पनि अन्ततः विजय सत्यकै हुन्छ। यस घटनाले तिमीहरू सबैलाई एक सन्देश दिएको छ।
- जनप्रतिनिधिहरू हो: तिमीहरूको कर्तव्य केवल सत्तामा बस्नु होइन, जनभावनाको कदर गर्नु र न्यायको लागि बोल्नु पनि हो। विरोधको बाटो रोज्नुअघि संवाद र सहमतिको लागि हरसम्भव प्रयास गर, तर जब आवश्यकता पर्छ, सत्यको लागि खडा हुन नडराऊ। मर्यादा र शान्तिलाई आफ्नो शस्त्र बनाऊ।
- राज्यका पालकहरू हो: तिमीहरूको भूमिका व्यवस्था कायम राख्नु हो, तर त्यो व्यवस्था जनहितकारी र न्यायपूर्ण हुनुपर्छ। शक्तिको प्रयोग गर्दा विवेक र मानवतालाई नबिर्सनु। अधिकारको आवाजलाई सुन्ने धैर्य राख, किनकि तिमीहरू पनि यही लोकका सेवक हौ।
- हे आम नागरिक हो: तिमीहरूको आवाज नै लोकतन्त्रको शक्ति हो। शान्तिपूर्ण र मर्यादित तरिकाले आफ्नो विचार व्यक्त गर्ने अधिकारको सदुपयोग गर। अन्यायको विरुद्धमा बोल्न नडराऊ, तर हिंसा र अराजकताबाट टाढा बस। सत्यको पक्षमा उभिनु तिम्रो धर्म हो।
स्मरण रहोस्, रामराज्यको परिकल्पना कुनै एक व्यक्ति वा समूहले मात्र पूरा गर्न सक्दैन। यसका लागि सत्ता र जनता दुवैले आ-आफ्नो धर्म र कर्तव्यको पालना गर्नुपर्छ। संवाद, सहिष्णुता र न्यायको मार्गमा हिंडे मात्र हामी सबैको कल्याण हुनेछ। यो घटना केवल एक अध्यायको अन्त्य होइन, यो त भविष्यको लागि एउटा शिक्षा हो। यसबाट पाठ सिकेर अघि बढ्नु नै बुद्धिमानी हुनेछ।