Table of Contents
काठमाडौं, ७ पुस – “त्रुटि कहिल्यै छोपिदैन, यसले अन्ततः उजागर हुन्छ” भन्ने उखानलाई काठमाडौं विश्वविद्यालयको पछिल्लो घटनाले प्रमाणित गरेको छ। केयूको हालै सम्पन्न दीक्षान्त समारोहमा ग्रेसलिस्टको त्रुटिले व्यापक चासो र चर्चा पाएको छ। के साँच्चै यो मानवीय गल्ती मात्रै हो, वा यसको पछाडि कुनै गहिरो प्रणालीगत कमजोरी छ?
के हो घटनाको जड?
काठमाडौं विश्वविद्यालय (केयू) ले २९ मंसिरमा आयोजना गरेको दीक्षान्त समारोहमा स्कुल अफ म्यानेजमेन्ट अन्तर्गत डिग्री पूर्ण नगरेका ८ जना विद्यार्थीको नाम ग्रेसलिस्टमा परेको तथ्यले विश्वविद्यालयकै व्यवस्थापकीय क्षमता माथि प्रश्न उठाएको छ। ती विद्यार्थी मध्ये केहीले अध्ययन नै छोडेका थिए भने केही परीक्षामा फेल भएका थिए।
यो घटनापछि विश्वविद्यालयले छानबिन समिति गठन गर्दै यो त्रुटिको कारण पत्ता लगाउन थालेको छ। स्कुल अफ लका प्रा.डा. हृषिकेश वाग्लेको संयोजकत्वमा बनेको समितिमा पूर्वपरीक्षा नियन्त्रक प्रा.डा. पन्ना थापा र वीरेन्द्रबहादुर लाखे सदस्य छन्। समितिलाई एक साताभित्र प्रतिवेदन पेश गर्न निर्देशन दिइएको छ।
“ग्रेसलिस्ट” के हो, र यसको महत्त्व के छ?
विश्वविद्यालयहरूको दीक्षान्त समारोहमा विद्यार्थीको नाम ग्रेसलिस्टमा समावेश हुनु प्रतिष्ठाको विषय मानिन्छ। यो विद्यार्थीको मेहनत र लगनशीलताको प्रमाण हो। तर यस पटक केयूको ग्रेसलिस्टले विद्यार्थीभन्दा धेरै व्यवस्थापकीय कमजोरीको परिचायक बनेको छ।
कसरी भयो यस्तो गल्ती?
परीक्षा समितिका अध्यक्ष तथा रजिस्ट्रार प्रा.डा. अच्युत वाग्लेले यो त्रुटि “मानवीय कमजोरी” को रूपमा व्याख्या गरेका छन्। “इन्ट्री गर्नेबेलामा त्रुटि भएको हो,” उनले भने, “इन्ट्री गर्नेले गल्ती स्वीकार गरिसकेका छन्। तर यसलाई थप गहिराइमा बुझ्न छानबिन आवश्यक छ।”
परीक्षा नियन्त्रक कार्यालयमा कार्यरत अधिकृत सीएन खड्काले पनि गल्ती स्वीकार गरेका छन्। तर प्रश्न यो उठ्छ कि एक व्यक्तिको त्रुटिले सिंगो विश्वविद्यालयको छविमा यस्तो असर कसरी पुर्यायो?
समस्याको समाधान के हो?
रजिस्ट्रार वाग्लेले ग्रेसलिस्टमा परेका नाम सच्याउनुपर्ने बताएका छन्। “ग्रेसलिस्टमा मात्रै नाम परेको हो, प्रमाणपत्र जारी भएको छैन,” उनले प्रष्ट पारे। यसले विद्यार्थीको भविष्यमा प्रत्यक्ष असर नपरे पनि विश्वविद्यालयको छविमा भने धक्का लागेको छ।
यस घटनाबाट के सिक्न सकिन्छ?
“गल्ती गर्नु मानवीय हो, तर त्यसलाई सुधार्न नसक्नु नै वास्तविक त्रुटि हो” भन्ने भनाइलाई आत्मसात गर्दै, यो घटना व्यवस्थापकीय सुधारको महत्त्वपूर्ण पाठ हुन सक्छ। विश्वविद्यालयजस्तो शैक्षिक संस्थाले यस्ता त्रुटि दोहोरिन नदिन प्राविधिक र व्यवस्थापकीय प्रक्रियालाई थप मजबुत बनाउनुपर्ने देखिन्छ।
यस्तो त्रुटि कसरी रोक्न सकिन्छ?
- डिजिटल प्रणालीको मजबुतीकरण: विद्यार्थीको डाटाबेस इन्ट्रीमा आधुनिक प्रविधिको प्रयोग गर्दै त्रुटि न्यूनीकरण गर्न सकिन्छ।
- मानवीय स्रोतको तालिम: विश्वविद्यालयका कर्मचारीलाई नियमित तालिम दिइनुपर्छ, ताकि यस्ता त्रुटि नदोहोरिऊन्।
- पारदर्शिता र जवाफदेहिता: गल्ती स्वीकार गरिनु सकारात्मक पक्ष हो, तर दोषीमाथि उचित कारबाही हुनुपर्छ।
विद्यार्थी र अभिभावकको प्रतिक्रिया
“यस्तो त्रुटिले हामीलाई मानसिक तनाव दिएको छ,” एक विद्यार्थीले भने। अभिभावकहरूले पनि विश्वविद्यालयप्रति असन्तुष्टि जनाउँदै यस्ता घटनाले शैक्षिक प्रणालीमाथि विश्वास गुम्ने बताएका छन्।
अन्त्यमा…
यो घटना व्यवस्थापनको सामान्य कमजोरी मात्रै होइन, एउटा गम्भीर पाठ हो। “जहाँ इच्छा, त्यहाँ उपाय” भनेझैं, यस्ता त्रुटिलाई रोक्न इच्छाशक्ति र सुधारका कदम आवश्यक छन्। काठमाडौं विश्वविद्यालयले यो घटनालाई जिम्मेवारीपूर्वक समाधान गर्दै आफ्नो छविलाई सुधार्ने अवसरका रूपमा लिनुपर्छ।
समाचारलाई सरल र बोधगम्य बनाउने प्रयास गर्दै, यो लेख कक्षा ५ र ६ का विद्यार्थीलाई पनि शिक्षाप्रद हुने उद्देश्यले तयार पारिएको छ। आशा छ, यसले सबैलाई सोच्न र पाठ सिक्न प्रेरित गर्नेछ।