चीनबाट विद्युतीय गाडीहरूको आकर्षण: भविष्यको संकेत?

“अझै पनि तिर्खा नमेटिएला जस्तो लाग्छ, पानी परेपछि जमिन हरियाली हुन्छ,” भन्ने नेपाली उखानले जीवनमा प्रगतिका सन्देश दिन्छ। के नेपालले हरित ऊर्जा र विद्युतीय सवारीसाधनको बाटो समात्दै नयाँ युगतर्फ पाइला चालेको हो?

तातोपानी सुक्खा बन्दरगाहमा विद्युतीय गाडीहरूको बढ्दो आकर्षणले यो प्रश्नलाई थप रोचक बनाएको छ। चालु आर्थिक वर्षको पहिलो पाँच महिनामा (साउन–मंसिर) नेपालले २५ वटा हाइब्रिड सवारीसाधन भित्र्याएको तथ्यांकले यस्तो संकेत गर्दछ।

विद्युतीय गाडी र हरित भविष्यको महत्व

भन्सार विभागका अनुसार, २ हजार सीसीसम्मको ‘प्लग आउट’ हाइब्रिड गाडी नेपालमा भित्रिएको छ, जसले पेट्रोल र विद्युतीय ऊर्जा दुवैलाई उपयोग गर्न सक्छ। रोचक कुरा के छ भने, यस्तो गाडीलाई चार्ज गर्ने आवश्यकता पर्दैन। गाडीभित्र रहेको डाइनामोले स्वतः चार्ज गर्दै विद्युत् उत्पादन गर्छ। यो प्रविधिले न केवल ऊर्जा बचत गर्छ, तर कार्बन उत्सर्जनलाई पनि नियन्त्रण गर्छ।

अर्को तर्फ, ‘प्लग इन’ गाडी जसलाई बाह्य विद्युत् स्रोतबाट चार्ज गर्न सकिन्छ, मंसिरसम्म ७ युनिट भित्रिएको छ। पेट्रोल अभावमा पनि चल्न सक्ने यी गाडीहरू नेपालका सडकहरूमा लोकप्रिय बन्दै गएका छन्।

विदेशी मुद्रा प्रवाहको ठूलो हिस्सा

पाँच महिनामा भित्र्याइएका यी हाइब्रिड गाडीहरूको आयातमा नेपालले ९ करोड ६८ लाख रुपैयाँ खर्च गरेको छ। हरित ऊर्जा अपनाउने लक्ष्यसँगै, यस्तो ठूलो लगानीले के नेपालको आर्थिक ढाँचा चुनौतीपूर्ण बन्न सक्छ?

ईभी आयातमा उच्च वृद्धि

विद्युतीय सवारीसाधनको लोकप्रियता झनै चुलिएको देखिन्छ। तथ्यांकअनुसार, चालु आर्थिक वर्षको पाँच महिनामा ४ हजार ९ सय ९७ युनिट ईभी नेपाल भित्रिएको छ। केवल कारतर्फ मात्रै होइन, सार्वजनिक यातायात, माइक्रोबस, मिनीबस, र तीनपाङ्ग्रे सवारी साधनमा समेत विद्युतीय गाडीहरूको आकर्षण बढिरहेको छ।

५० किलोवाटसम्म क्षमताका १ हजार ४ सय ९० युनिट ईभी गाडी भित्र्याउन २ अर्ब ७३ करोड ६८ लाख रुपैयाँ विदेशिएको छ। यसैगरी, ५१ किलोवाटदेखि १ सय किलोवाट क्षमताका गाडीहरूको आयातमा ६ अर्ब ९३ करोड ५५ लाख रुपैयाँ खर्च भएको छ।

तीन पाङ्ग्रे विद्युतीय गाडी: नयाँ क्रान्ति?

विद्युतीय गाडी आयात

‘इलेक्ट्रिक थ्री ह्विलर’ गाडीको आकर्षण पनि उल्लेखनीय छ। मंसिरसम्म ४ हजार ९ सय ३६ युनिट तीनपाङ्ग्रे ईभी भित्र्याइएको छ। यस्ता गाडीले ग्रामीण र शहरी क्षेत्रमा सस्तो र पर्यावरणमैत्री यात्रा उपलब्ध गराइरहेको छ।

यसबाहेक, ‘अनएसेम्बल्ड थ्री ह्विलर’ का ३ हजार २ सय ५० युनिट आयात भई ३० करोड ७७ लाख रुपैयाँ खर्च भएको छ। विद्युतीय साधनहरूको यस्तो वृद्धिलाई प्राविधिक क्रान्तिको नाम दिन सकिन्छ।

ईभीप्रतिको आकर्षणमा वृद्धि: करले पनि रोक्न नसकेको यात्रा

“सस्तो खानेकुराको मिठास चाख्न नसकिन्छ,” भनेझैं, सरकारले विद्युतीय गाडीमा करको दर बढाए पनि नेपाली उपभोक्ताहरूको आकर्षण घटेको छैन। चालु आर्थिक वर्षको बजेटले ईभीमा लाग्दै आएको कर ५ देखि १० प्रतिशतले वृद्धि गरे पनि आयात र खरीदमा कुनै कमी आएको देखिँदैन।

यो वृद्धि नेपाली समाजमा हरित ऊर्जा र प्राविधिक सहजताको आवश्यकतालाई झल्काउँछ। चिनीया र भारतीय ब्रान्डका गाडीहरूको प्रतिष्पर्धाले नेपाली बजारलाई अझ रोचक बनाएको छ।

सार्वजनिक यातायातको विद्युतीकरण: नयाँ अध्याय

मंसिरसम्मको तथ्यांक अनुसार, ४३९ माइक्रोबस र ३९७ मिनीबस नेपालमा भित्रिएका छन्। यी सवारीसाधनले प्रदूषण घटाउन मात्र होइन, यात्रुलाई सहजता पनि प्रदान गरेका छन्।

विद्युतीय क्रान्ति र नेपालको सपना

विद्युतीय गाडीहरूको आयातले नेपालको भविष्यलाई हरित बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। के नेपालले आफ्नो ऊर्जा स्रोतलाई स्वदेशी बनाउन सक्ला? के विद्युतीय गाडीहरूको लोकप्रियताले नेपाललाई ऊर्जा आयातमा निर्भरता घटाउन मद्दत पुर्‍याउनेछ?

“मिहिनेतको फल मीठो हुन्छ,” भन्ने नेपाली उखानले विद्युतीय गाडीहरूसँग जोडिएको हरेक लगानीको महत्वलाई व्याख्या गर्छ। यसले देशलाई आर्थिक रूपले सबल र पर्यावरणमैत्री बनाउन सहयोग पुर्‍याउनेछ।