जब राजधर्मको आसन स्वार्थको धुलोले पुरिन्छ, तब न्यायको आवाज कमजोर बन्छ। कंशको छायाँ मडारिन्छ, शिशुपालको अहंकार बढ्छ, र सत्यको मार्ग अवरुद्ध हुन्छ। तर याद रहोस्, अन्यायको साम्राज्य क्षणिक हुन्छ। धर्मको चक्र घुम्छ, र सत्यको विजय अवश्यम्भावी छ। आज फेरि त्यस्तै संकेत देखिएको छ, जहाँ प्रहरी संगठनलाई हाँक्ने ऐन संशोधनको प्रक्रियामा निहित स्वार्थ हावी हुन खोज्दैछ। के यो धर्मयुद्धमा युधिष्ठिरको धैर्य टिक्ला, कि दुर्योधनको षड्यन्त्रले जित्ला? आउनुहोस्, पर्खिएर हेरौं।
प्रहरी ऐन संशोधन: स्वार्थको खेल कि सुधारको प्रयास?
नेपाल प्रहरी ऐन संशोधनको विषय अहिले चर्चामा छ। राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिमा छलफल भइरहेको यो विधेयकले प्रहरी संगठनमा ठूलो परिवर्तन ल्याउने देखिन्छ। तर, के यो परिवर्तन साँच्चै सुधारको लागि हो, वा यसमा केही व्यक्तिको स्वार्थ लुकेको छ? दरख अनलाइनले यस विषयमा गहिरो विश्लेषण गरेको छ।
के छ विधेयकमा?
सरकारले ल्याएको नयाँ विधेयकमा प्रहरीमा रहेको ३० वर्षे सेवा अवधिलाई हटाउने प्रस्ताव गरिएको छ। यसको अर्थ अब प्रहरी कर्मचारी उमेर र पदावधिको आधारमा मात्र अवकाश हुनेछन्। यसका साथै, विधेयकले प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी) को पदावधि ३ वर्ष र उमेर हद ६० वर्ष तोकेको छ। अन्य पदहरूको पनि उमेर हद र पदावधि तोकिएको छ। बढुवा प्रक्रियामा पनि केही परिवर्तन गरिएको छ, जसमा कार्यसम्पादन मूल्यांकनलाई बढी महत्व दिइएको छ।
किन भइरहेको छ चलखेल?
विधेयकमाथि छलफल सुरु भएदेखि नै उच्च प्रहरी अधिकारीहरू आफ्नो अनुकूल बनाउन चलखेल गरिरहेका छन् भन्ने खबर बाहिर आएको छ। यसको मुख्य कारण हो, अहिलेका आईजीपी दीपक थापाको कार्यकाल भदौ १९ गते सकिँदैछ। यदि ऐन भदौअघि नै आएमा उनको कार्यकाल लम्बिने सम्भावना छ, र यही कुरालाई लिएर केही व्यक्तिहरू चलखेलमा लागेका छन्।
भनिन्छ, “जब बाघ बूढो हुन्छ, तब स्यालहरूले शासन गर्न खोज्छन्।” यहाँ पनि त्यस्तै अवस्था सिर्जना हुन खोज्दै छ। केही व्यक्तिहरू आफ्नो स्वार्थको लागि ऐनलाई प्रभावित पार्न खोजिरहेका छन्।
विधेयकको प्रक्रिया के छ?
गृहमन्त्री रमेश लेखकले यो विधेयकलाई छिटो टुंग्याउन आग्रह गरेका छन्, तर राज्य व्यवस्था समितिमा यसमाथि छलफल गर्न कम्तीमा ४७ दिन लाग्ने देखिन्छ। समितिले पास गरेपछि यो संसदमा जानेछ। अहिलेको अवस्था हेर्दा यो ऐन पास हुन कम्तीमा दुई महिना लाग्ने देखिन्छ।
विज्ञहरूको राय के छ?
पूर्व प्रहरी विज्ञहरूले यस विधेयकमा संशोधन गर्नुपर्ने सुझाव दिएका छन्। उनीहरूका अनुसार यो विधेयकले प्रहरीको ७० वर्ष पुरानो ऐनलाई विस्थापित गर्नेछ, त्यसैले यसमा सबै कुरा विचार पुर्याएर समावेश गर्नुपर्छ।
३० वर्षे सेवा अवधिको प्रावधान:
यो प्रावधानलाई लिएर धेरै चर्चा हुने गरेको छ। यसले धेरै योग्य प्रहरी कर्मचारीहरू उमेर र पदावधि हुँदाहुँदै पनि अवकाशमा जानुपर्ने बाध्यता थियो। नयाँ विधेयकले यो प्रावधान हटाएपछि धेरैलाई राहत मिल्ने देखिन्छ।
अवकाशको व्यवस्था:
विधेयकमा अवकाशसम्बन्धी व्यवस्था पनि स्पष्ट पारिएको छ। यसमा आईजीपीको उमेर हद ६० वर्ष र पदावधि ३ वर्ष तोकिएको छ। त्यस्तै, एआईजीको उमेर हद ५९ वर्ष र पदावधि ३ वर्ष तोकिएको छ। अन्य पदहरूको पनि उमेर हद र पदावधि तोकिएको छ।
बढुवा प्रक्रिया:
विधेयकमा बढुवा प्रक्रियामा पनि केही परिवर्तन गरिएको छ। बढुवा समितिले दिने अंकमा हेरफेर गरिएको छ र कार्यसम्पादन मूल्यांकनलाई बढी महत्व दिइएको छ। यसले प्रहरीको वृत्ति विकासमा सहयोग पुग्ने विश्वास गरिएको छ।
दरख अनलाइनको दृष्टिकोण:
दरख अनलाइन सधैँ सत्य र निष्पक्ष समाचार दिन प्रतिबद्ध छ। हाम्रो विचारमा, प्रहरी ऐन संशोधन एउटा महत्वपूर्ण विषय हो, र यसमा सबैको ध्यान जान आवश्यक छ। हामी पाठकहरूलाई आग्रह गर्दछौं कि यस विषयमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्नुहोस् र सत्यको पक्षमा उभिनुहोस्।
हामी यो पनि विश्वास गर्छौं कि प्रहरी संगठनलाई सुधार गर्न यस्ता ऐनहरू समय-समयमा संशोधन हुनुपर्छ। तर, संशोधन गर्दा कुनै व्यक्तिको स्वार्थलाई भन्दा संगठनको हितलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ।
भविष्यको बाटो:
अहिले यो विधेयक राज्य व्यवस्था समितिमा छलफलको क्रममा छ। अब हेर्न बाँकी छ, समितिले यसलाई कसरी टुंग्याउँछ र संसदले यसलाई कसरी पारित गर्छ। तर एउटा कुरा निश्चित छ, यो विधेयकले नेपाल प्रहरीको भविष्यमा ठूलो प्रभाव पार्नेछ।
हामी आशा गर्दछौं कि यो संशोधनले प्रहरी संगठनलाई अझ सक्षम र प्रभावकारी बनाउनेछ, र यसले देशमा शान्ति र सुरक्षा कायम राख्न मद्दत गर्नेछ।
के हामी सतर्क हुनुपर्छ?
हो, हामी सबै सतर्क हुनुपर्छ। किनकि, इतिहास साक्षी छ, जब शक्ति र स्वार्थ मिल्छन्, तब अन्यायले जरा गाड्छ। त्यसैले, यो ऐन संशोधनको प्रक्रियामा सबैले निगरानी राख्नुपर्छ र कुनै पनि गलत काम हुनबाट रोक्नुपर्छ।
अन्त्यमा, म एउटा प्रश्न सोध्न चाहन्छु: के यो ऐन संशोधन साँच्चै सुधारको लागि हो, वा यो केवल स्वार्थको खेल हो? जवाफ तपाईँहरूले खोज्नुहोस्।
यो लेख दरख अनलाइनले तयार पारेको हो। हामी सधैँ तपाईँहरूको साथमा छौं।
