दुम्कीबासको दुर्दशा: विकासको रथ कि सडकको श्राप, कतिन्जेल सहने यात्रीले यो भार?

जब राज्यकोष रित्तो हुन्छ अनि शासकको मन भ्रष्ट, तब प्रजाको धैर्यताको बाँध फुट्न बेर लाग्दैन। कौरवहरूले हस्तिनापुरको सिंहासनमा बसेर जे गरे, आज त्यही दृश्य नवलपरासीको दुम्कीबासमा दोहोरिँदै छ— फरक यति हो, त्यहाँ शकुनिले पासा फ्याँक्थे, यहाँ ठेकेदारले फाइल च्याप्छन्। प्रेमलाल रिमालको जीवन र थिरलाल पराजुलीको आक्रोश एउटै कथाका दुई पाटा हुन्— एउटाले जीवनको भिख माग्दैछ, अर्कोले न्यायको। यो समाचार त्यही दु:खको दस्तावेज हो, जहाँ विकासको नाममा विनाश मच्चाउनेहरूको पर्दाफास दरख अनलाइनले गर्नेछ।

दुम्कीबासको दुर्दशा: विकासको नाममा विनाश, कहिलेसम्म सहने यो सास्ती?

नवलपरासी — एउटा बिरामीलाई रगत दिन हिँडेका थिरलाल पराजुलीको नियति हेर्नुहोस्, उनी बर्दघाटमा अलपत्र परे। एउटा बस, जो काठमाडौँ जानुपर्ने थियो, पोखराको बाटो हुँदै घुमेर गयो। अनि कृष्णबहादुर श्रेष्ठ, जो ट्रकमा सामान लिएर हिँडेका थिए, चार दिनदेखि सडकमै बास बस्न बाध्य भए। यो कथा हो दुम्कीबासको, जहाँ विकासको नाममा विनाश मच्चिएको छ।

• के भयो दुम्कीबासमा?
• किन भयो यस्तो?
• अब के हुन्छ?

यी प्रश्नहरूको जवाफ खोज्दै दरख अनलाइन आज तपाईंलाई यो कहालीलाग्दो कथा सुनाउँदै छ।

रगतको प्यासी प्रेमलाल र आक्रोशित थिरलाल

सुनवल–६ नवलपरासीका प्रेमलाल रिमाल क्यान्सर अस्पताल चितवनमा उपचाररत छन्। अप्रेसनको तयारीमा रहेका उनलाई रगत चाहिएको छ। छिमेकी थीरलाल पराजुली उनलाई रगत दिन बुधबार बिहानै सुनवलबाट चितवनका लागि हिँड्छन्। तर बर्दघाट पुग्दा नपुग्दै बस रोकिन्छ।

चार घण्टासम्म जाम खुल्दैन। जाम खुल्ने ठेगान नहुँदा पराजुलीलाई छट्पटी हुन्छ। अनि आक्रोस पोख्छन्, ‘पञ्चायतकालमा राजा महेन्द्रले बनाएको सडकको हालत अहिलेसम्म यस्तो छ। सरकारलाई सत्ता जोगाउन बाहेक ध्यान छैन। कहिले सडक खुल्ने हो र बिरामी भेट्न पाइने हो?’ सडकको सास्तीले उनी सरकारप्रति निकै रुष्ट भए र प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीविरुद्ध नाराबाजीमै उत्रिए। सडकमा रोकिएका ट्रक चालकहरुले उनलाई साथ दिँदै नारा भट्ट्याए। उनले व्यवस्था समेतलाई नै दोष दिए।

यहाँ एउटा प्रश्न उठ्छ: के थिरलालको आक्रोश जायज हो?

विकासको नाममा भइरहेको लापरबाही

दुम्कीबासको यो समस्या आजको होइन। पूर्वपश्चिम राजमार्गको यो खण्ड वर्षौंदेखि यस्तै छ। सरकारले सडक बनाउने ठेक्का त दियो, तर काम गर्ने बेलामा सधैँ लापरबाही गर्‍यो।

ठेकेदारहरूले समयमा काम नगर्दा जनताले दुःख पाएका छन्। बर्खामा बाढी आउँछ, पहिरो जान्छ, अनि सडक अवरुद्ध हुन्छ। हिउँदमा धुलो उडेर हैरान हुन्छ।

यो समस्याको जड कहाँ छ? के यो केवल ठेकेदारको लापरबाही हो, कि सरकारको पनि कमजोरी छ?

बस चालकको पीडा: १४ घण्टाको बाटो २८ घण्टा

नेपालगञ्ज–काठमाडौं चल्ने भे१ख ४३६० नम्बरको बस गत साता बुटवलबाट पाल्पा, स्याङजा, पोखरा, मुग्लिन हुँदै काठमाडौं पुग्यो। बुटवल, बर्दघाट दाउन्ने नियमित र छोटो रुट हुँदै काठमाडौं जानुपर्ने बस विनयी खोलाको डाइभर्सन बगेको र दाउन्नेको उकालोमा पानी पर्दा गुड्न नसक्ने डरले यसरी रुट परिवर्तन गर्न बाध्य भएको थियो।

रुट परिवर्तन गरेर गाडी चलाउँदा यात्रु कम पाइने, सरकारले तोकेको भाडा नपाइने, डिजेलमा मात्रै एक पटकमा १५ हजारसम्म बढी खर्च हुने गाडीका मालिकसमेत रहेका चालक विकास बडुवालले बताए। आफू जस्तै धेरै बस यसरी नै रुट परिवर्तन गर्न बाध्य भएको उनले बताए।

विकास भन्छन्, ‘हामीलाई अहिले रेल र पानीजहाज चाहिएको हैन, गाडी गुड्ने राम्रो सडक चाहियो।’ उनको यो भनाइले धेरै कुरा बोल्छ।

ट्रक चालकको चित्कार: सडकमा चार दिनको बास

भैरहवा–काठमाडौं रुटमा ट्रक चलाउँदै आएका कृष्णबहादुर श्रेष्ठ ८ असारमा भैरहवाबाट पूर्व–पश्चिम राजमार्ग हुँदै पश्चिम नवलपरासीको बर्दघाट पुगे। बर्दघाटमा प्रहरीले दुम्कीबासको डाइभर्सन बाढीले बगाएको भन्दै ट्रक त्यहीँ रोक्न भन्यो। त्यसयताको चौथो दिनसम्म श्रेष्ठ बर्दघाटको सडकमै दिन–रात बिताउन बाध्य छन्।

ना५ख ७४११ नम्बरको ट्रक चालक श्रेष्ठले दुई दिनमा पुगिने रुटमा अहिले चार–पाँच दिन लाग्ने गरेको बताए। ‘चार दिनसम्म सडकको बास भयो, ल्याएको खर्च पनि सकियो, होटेलमा बसौं भने पैसा छैन। ट्रकमा सुत्दा गर्मीले सकिन्न, बाहिर लामखुट्टेले टोकेर सुत्न दिन्न। दिसा–पिसाब गर्न शौचालय समेत छैन, असाध्यै दुःख पाइयो,’ उनले आक्रोश पोखे।

कृष्णबहादुरको यो पीडा कसले सुन्ने? के सरकारले उनीहरूको समस्या बुझ्दैन?

आलु प्याज कुहिन थाल्यो, कसले दिने क्षतिपूर्ति?

ना६ख ३६९९ नम्बरको ट्रकमा आलु र प्याज भरिएको छ। अरु २२ वटा आलु प्याज बोकेका ट्रक पनि ४ दिनदेखि बर्दघाटमै रोकिएका छन्। चर्को गर्मीमा छिट्टै कुहिने वस्तु ट्रकमा भए पनि प्रहरीले जान नदिएको चालक सुवोध पासवानले गुनासो गरे।

‘बसलाई जान दिएको छ तर ट्रकलाई चार दिनदेखि रोकेर राखिएको छ। आलु र प्याज कुहिन लागिसक्यो,’ पासवानले भने, ‘नबिग्रियोस भनेर दिनमा २०–२५ पटक त्रिपाल खोल्ने र बन्द गर्ने गर्नुपरेको छ।’

अब भन्नुहोस्, यो आलु प्याज कुहिएर खेर गएमा कसले क्षतिपूर्ति दिन्छ? किसानले कि व्यापारीले?

स्थानीय जनप्रतिनिधिको मौनता

बर्दघाटमै भेटिएका चालक ज्ञानबहादुर कार्कीले पुल भाँचिएको ६ महिनासम्म भरपर्दो विकल्प राज्यले दिन नसक्दा हजारौं चालक र लाखौं यात्रुले सास्ती भोग्नुपरेको बताए। ‘यो सरकारको हदैसम्मको लाचारी र निकम्मापन हो,’ कार्कीले भने, ‘अरु देशमा भएको भए ६ घण्टामै विकल्प तयार हुन्थ्यो तर हाम्रोमा लाजमर्दो अवस्था छ।’

वीरगञ्ज–भैरहवा रुटका ट्रक चालक अनवर हुसेनले चार दिनसम्म सयौं ट्रक सडकमा रोकिँदा सम्बन्धित पालिकाका जनप्रतिनिधि अवस्था बुझ्न समेत नआएको गुनासो गरे।

के हाम्रा जनप्रतिनिधिहरू जनताको दुःख देख्दैनन्? के उनीहरूलाई जनताको पीडाको कुनै वास्ता छैन?

सरकारको लाचारीपन: तीनपटक म्याद थप्दा पनि काम पूरा भएन

पूर्वपश्चिम राजमार्गअन्तर्गत नारायणगढ–बुटवल सडकखण्ड विस्तारका काम समयमा नै नसकिँदा सर्वसाधारणले चार वर्षदेखि सास्ती झेल्दै आएका छन्। ११३ किलोमिटर लामो नारायणगढ–बुटवल सडकखण्डलाई दुई भागमा विभाजन गरी सडक विस्तारको काम थालिएको थियो। नारायणगढदेखि दाउन्नेसम्म पूर्वी खण्ड (६५ किलोमिटर) र दाउन्नेदेखि बुटवलसम्म पश्चिम खण्ड (४९ किलोमिटर) मा बाँडेर गरिएको विस्तार भइरहेको छ।

१६ अर्ब ९९ करोड रुपैयाँमा चाइना स्टेट कन्स्ट्रक्सन प्रालिले दुवै खण्डसडक विस्तार गर्ने गरी ठेक्का पाएको थियो। आयोजनाको पश्चिम खण्डमा ६७ प्रतिशत र पूर्वी खण्डमा ६८ प्रतिशत भौतिक प्रगति भएको छ।

तर काम कहिले सकिन्छ, कसैलाई थाहा छैन। सरकारले तीनपटक म्याद थपिसकेको छ, तर काम अझै पूरा भएको छैन।

दरख अनलाइनको प्रश्न: कहिलेसम्म सहने यो सास्ती?

दुम्कीबासको यो समस्या एउटा उदाहरण मात्र हो। देशभरि यस्ता धेरै ठाउँ छन्, जहाँ विकासको नाममा विनाश मच्चिएको छ। जनताले दुःख पाएका छन्, तर सरकारले कुनै वास्ता गरेको छैन।

दरख अनलाइनको प्रश्न छ: कहिलेसम्म सहने यो सास्ती? के अब पनि हामी चुप लागेर बस्ने? कि अब आवाज उठाउने बेला आएको छ?

हामीलाई थाहा छ, यो समस्याको समाधान सजिलो छैन। तर हामी विश्वास गर्छौं कि यदि हामी सबै मिलेर आवाज उठायौं भने, सरकारलाई दबाब दिन सक्छौं। र, एउटा राम्रो भविष्य निर्माण गर्न सक्छौं।

आउनुहोस्, आजैदेखि यो अभियानमा सहभागी बनौं। आफ्नो आवाज बुलन्द गरौं। र, एउटा नयाँ नेपाल निर्माण गरौं।

यो समाचार दरख अनलाइनले तपाईंको लागि तयार पारेको हो। हामी सधैँ तपाईंको साथमा छौं। तपाईंको आवाज बन्न तयार छौं।