जब सत्यको सिंहासन हल्लिन्छ र स्वार्थले शासन गर्छ, तब न्याय खोज्ने हातहरू प्रश्नले भरिन्छन्। आज, संसदीय मर्यादाको रंगभूमिमा, हामी त्यस्तै द्वन्द्व देख्दैछौं। जहाँ एक सभापतिको निर्णयले प्रश्नको घेरामा पारेको छ, त्यहाँ सांसद हृदयराम थानीले उठाएका आवाजहरूले नैतिकता र विधिको शासनको माग गरेका छन्। यो कथा महाभारतको कुरुक्षेत्रभन्दा कम छैन, जहाँ धर्म र अधर्मको लडाइँले एउटा राज्यको भविष्य निर्धारण गर्यो। के रामहरि खतिवडा युधिष्ठिर जस्तै सत्यको पक्षमा उभिएका छन्, वा उनी दुर्योधनको छायाँमा लुकेका छन्? प्रश्न गम्भीर छ, उत्तर खोज्न आवश्यक छ।
नेपाली कांग्रेसका सांसद हृदयराम थानीले राज्यव्यवस्था तथा सुशासन समितिका सभापति रामहरि खतिवडाको कार्यशैलीमाथि प्रश्न उठाएका छन्। विशेषगरी, ‘कुलिङ पिरियड’को विषयमा सभापतिले अनभिज्ञता प्रकट गरेकोमा थानीले गम्भीर असन्तुष्टि व्यक्त गरेका छन्। यस घटनाले संसदीय प्रक्रिया र समितिको कार्यशैलीमाथि धेरै प्रश्नहरू खडा गरेको छ। के साँच्चै समितिका सभापतिलाई महत्त्वपूर्ण निर्णयहरू बारे जानकारी हुँदैन? यदि हुँदैन भने, यसको जिम्मेवार को हो? र यसले संसदीय प्रणालीमा कस्तो असर पार्छ? आउनुहोस्, यस विषयमा गहिरो विश्लेषण गरौं।
संसदीय प्रक्रियाको मर्ममा प्रहार
हृदयराम थानीले समितिको बैठकमा स्पष्ट शब्दमा भनेका छन्, “समितिका सचिव र सभापतिले कुलिङ पिरियडमा थाहा छैन भन्न मिल्दैन।” यो भनाइले संसदीय प्रक्रियाको आधारभूत मान्यतामाथि नै प्रश्न उठाएको छ। समितिको सचिव र सभापति दुवैले समितिका निर्णयहरू र प्रक्रियाहरू बारे जानकार हुनुपर्छ। यदि उनीहरू नै अनभिज्ञ छन् भने, समितिले कसरी प्रभावकारी रूपमा काम गर्न सक्छ?
संसदीय समितिहरू सरकारलाई जवाफदेही बनाउन र नीति निर्माणमा सहयोग गर्न महत्त्वपूर्ण हुन्छन्। तर, यदि समितिका सदस्यहरू नै प्रक्रिया र नियमहरू बारे अनभिज्ञ छन् भने, यसले समितिको विश्वसनीयतामा गम्भीर असर पुर्याउँछ।
कोर टिमको रहस्य
थानीले सभापति खतिवडालाई ‘कोर टिम’ को बारेमा पनि प्रश्न गरेका छन्। उनले सभापतिलाई इमान्दारिताका साथ कोर टिममा को-को छन् भनेर सोधेका छन्। थानीको प्रश्नले समितिको निर्णय प्रक्रियामा पारदर्शिताको अभाव रहेको संकेत गर्छ। यदि सभापतिले आफ्नै ढंगले निर्णय लिन्छन् र अन्य सदस्यहरूलाई जानकारी दिँदैनन् भने, यसले समितिको सामूहिक निर्णय प्रक्रियालाई कमजोर बनाउँछ।
संसदीय समितिहरूमा सबै सदस्यहरूको समान भूमिका हुनुपर्छ। तर, यदि केही सदस्यहरूलाई मात्र महत्त्वपूर्ण निर्णयहरू बारे जानकारी दिइन्छ भने, यसले समितिको सन्तुलनलाई बिगार्छ। यसले अन्ततः समितिको कामकारबाहीमा नकारात्मक असर पुर्याउँछ।
दरख अनलाइनको दृष्टिकोण
हामी, दरख अनलाइनमा, पारदर्शिता र जवाफदेहितालाई उच्च महत्त्व दिन्छौं। हामी विश्वास गर्छौं कि जनतालाई सही सूचना दिनु हाम्रो कर्तव्य हो। यसै सन्दर्भमा, हामी यो घटनालाई गम्भीरतापूर्वक लिएका छौं। हामीले यो विषयलाई जनतासमक्ष ल्याउनुको मुख्य उद्देश्य भनेको संसदीय प्रक्रियामा पारदर्शिता र जवाफदेहिताको आवश्यकतालाई उजागर गर्नु हो। हामी चाहन्छौं कि जनताले जानून्, उनीहरूका प्रतिनिधिहरूले कसरी काम गरिरहेका छन् र उनीहरूले कस्ता निर्णयहरू लिइरहेका छन्।
संसदीय समितिको गठनमा मनपरी?
थानीले सभापति खतिवडाले संसदीय समिति गठन गर्दा मनपरी गरेको आरोप लगाएका छन्। उनले भनेका छन्, “सभापतिले मनपरी गर्नुभयो। हाम्रो चित्त दुखाउनुभयो।” यस आरोपले संसदीय समितिहरूको गठन प्रक्रियामा पारदर्शिता र निष्पक्षताको अभाव रहेको देखाउँछ।
संसदीय समितिहरूमा सबै राजनीतिक दलहरूको प्रतिनिधित्व हुनुपर्छ। तर, यदि सभापतिले आफ्नै ढंगले सदस्यहरू चयन गर्छन् भने, यसले समितिको निष्पक्षतामा प्रश्नचिह्न खडा गर्छ। यसले अन्ततः संसदीय प्रक्रियामा जनताको विश्वासलाई कमजोर बनाउँछ।
ऐतिहासिक सन्दर्भ
यदि हामी इतिहासलाई फर्केर हेर्ने हो भने, यस्ता घटनाहरू नौला होइनन्। महाभारतमा पनि दुर्योधनले आफ्नै ढंगले राज्य चलाउन खोज्दा ठूलो विनाश भएको थियो। त्यस्तै, रामायणमा रावणले अहंकारका कारण आफ्नो राज्य गुमाउनुपरेको थियो। यी घटनाहरूले हामीलाई सिकाउँछन् कि शक्तिलाई सधैँ पारदर्शिता र जवाफदेहिताका साथ प्रयोग गर्नुपर्छ।
अब के हुन्छ?
अब प्रश्न उठ्छ, यस घटनाको परिणाम के हुन्छ? के सभापति खतिवडाले आफ्नो गल्ती स्वीकार्दै सुधार गर्नेछन्? के संसदीय समितिहरूको गठन प्रक्रियामा पारदर्शिता र निष्पक्षता कायम गरिनेछ? यी प्रश्नहरूको जवाफ भविष्यले दिनेछ। तर, एउटा कुरा निश्चित छ, जनताले अब संसदीय प्रक्रियामा पारदर्शिता र जवाफदेहिताको माग गर्नेछन्।
हामी, दरख अनलाइनमा, यस विषयमा निरन्तर नजर राख्नेछौं। हामी जनतालाई सही सूचना दिने र संसदीय प्रक्रियामा पारदर्शिता र जवाफदेहिता कायम गर्न निरन्तर प्रयास गर्नेछौं।
पाठकहरूलाई आह्वान
हामी हाम्रा पाठकहरूलाई पनि यस विषयमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्न आह्वान गर्दछौं। तपाईंहरू के सोच्नुहुन्छ? के संसदीय समितिहरूले प्रभावकारी रूपमा काम गरिरहेका छन्? के संसदीय प्रक्रियामा पारदर्शिता र जवाफदेहिता कायम छ? कृपया आफ्नो विचार कमेन्ट सेक्सनमा लेख्नुहोस्।
निष्कर्ष
अन्त्यमा, हामी यो भन्न चाहन्छौं कि संसदीय प्रक्रियामा पारदर्शिता र जवाफदेहिता कायम राख्नु सबैको दायित्व हो। सरकार, सांसद, र जनता सबै मिलेर काम गरेमा मात्र हामी एउटा बलियो र लोकतान्त्रिक राष्ट्र निर्माण गर्न सक्छौं। दरख अनलाइन सधैँ जनताको आवाज बन्नेछ र सत्यको पक्षमा उभिनेछ।
