कुनै दिन तपाईंले सोच्नुभएको छ कि कसरी एक सानो लामखुट्टेले यत्रो ठूलो समस्या ल्याउन सक्छ? साँचो भन्नुपर्दा, सायद धेरैले यो कुरा गम्भीरतासाथ सोच्नुभएन होला। तर अहिले जापानिज इन्सेफलाइटिसको बारेमा हामी कुरा गर्दैछौं, जुन एउटा त्यस्तै रोग हो जसले हालसम्म १४ जनाको ज्यान लिइसकेको छ।
काठमाडौं, २९ भदौ। स्वास्थ्य सेवा विभागका डा. अभियन गौतमले जानकारी दिएअनुसार, हालसम्म ६१ जना मानिसहरु यो रोगबाट संक्रमित भइसकेका छन्। अनि यो संख्या अझै बढ्न सक्छ। के थाहा? साउन १५ देखि अक्टोबर १५ सम्म यो रोगको जोखिम उच्च रहन्छ भने पोथी ‘क्युलेक्स’ लामखुट्टेले पानीमा आफूलाई पालेर यो रोग फैलाउँछ। यो कुरा त सुन्दा पनि डर लाग्दो छ, होइन त?
खासमा यो रोग ज्यादातर जुलाईदेखि अक्टोबरसम्म देखिन्छ। अझ विशेष कुरा के भने लामखुट्टेले सुंगुर र हाँसलाई टोकेपछि मानिसलाई संक्रमित बनाउँछ। यसले कडा टाउको दुख्ने, ज्वरो आउने, अनि कहिलेकाहीँ पक्षाघात हुनेसम्मका लक्षण देखिन्छन्। एकछिनको लागि सोच्नुस्, यो रोग कसरी ढलको पानीमा पाल्ने क्युलेक्स लामखुट्टेले फैलाउँछ। अनि लामखुट्टेको टोकेपछि ६ देखि १६ दिनपछि मात्र रोगका लक्षण देखा पर्छन्।
तर सन् २०१६ देखि सरकारले १२ महिनाभन्दा मुनिका बालबालिकालाई यो रोगविरुद्धको खोप दिँदै आएको छ। तपाईँलाई लाग्छ, यो खोप हरेक बालबालिकाले पाउनु पर्छ, होइन? खासमा, सन् १९९९ देखि २००६ सम्म केही उच्च जोखिम भएका जिल्लाहरूमा मात्र खोप लगाइन्थ्यो। तर अब त सबै बालबालिकालाई खोप लगाउन थालिएको छ, खासगरी १२ महिनाभन्दा कम उमेरका बालबालिकालाई।
के गर्नुहुन्छ भने लामखुट्टेको टोकाइबाट जोगिन तपाईंले केहि सतर्कता अपनाउनुपर्छ। झ्यालमा सुत्नुस्, जनावरलाई घरबाट टाढा राख्नुस्, अनि खेतमा काम गर्दा पूरै बाहुलाको लुगा लगाउन नबिर्सनुस्।
मेरो मतलब, यो रोग हामी सबैले गम्भीरतापूर्वक लिनुपर्ने हो। साना कुरामा ध्यान दिनुहोस्, अनि रोगबाट जोगिनुस्।