जब सत्यको ज्योति निभ्न थाल्छ र भ्रमको साम्राज्य बढ्छ, तब मौनता अपराध बन्छ। युधिष्ठिरले जुवाको लतमा धर्म हारे, तर आज सामाजिक सञ्जालको जालोमा सत्य हारिँदै छ। प्रश्न उठ्छ, के हामी यो आधुनिक कुरुक्षेत्रमा मौन दर्शक मात्र बनिरहने? दुर्योधनले सत्ताको लालचमा राज्य हत्याए, तर अहिले सूचनाको युगमा भ्रम फैलाएर जनताको मन मस्तिष्क कब्जा गर्ने खेल चलिरहेको छ। के यो नयाँ युद्धमा सत्यको पक्षमा उभिने कोही छैन?
जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) नेपालले सामाजिक सञ्जालमा सक्रिय सदस्यहरूलाई प्रशिक्षण दिने खबरले एउटा आशाको सञ्चार ल्याएको छ। तर यो प्रशिक्षण केवल औपचारिकता मात्र हो कि सत्यको रक्षा गर्ने अस्त्र?
आजको युग सूचनाको युग हो। सूचनाले मानिसलाई शक्तिशाली बनाउँछ, तर गलत सूचनाले त्यति नै कमजोर पनि बनाउन सक्छ। यसै कुरालाई मध्यनजर गर्दै जसपा नेपालले आफ्ना सदस्यहरूलाई सामाजिक सञ्जालको सही प्रयोग गर्न सिकाउने उद्देश्यले दुई दिने आवासीय प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजना गर्ने भएको छ। पार्टीका प्रचार विभाग प्रमुख पूर्ण बस्नेतका अनुसार यो प्रशिक्षण असार १६ र १७ गते जनकपुरधाममा हुनेछ। यस प्रशिक्षणको मुख्य उद्देश्य सामाजिक सञ्जालको प्रभावकारी प्रयोग गरी सूचना सञ्चार र प्रचार प्रसारको संयन्त्रलाई बलियो बनाउनु हो।
तर प्रश्न उठ्छ, के यो प्रशिक्षण पर्याप्त छ? के यसले सामाजिक सञ्जालमा फैलिएको भ्रम र गलत सूचनाको सामना गर्न सक्छ? के यसले युवाहरूलाई सही सूचना চिन्न सक्ने बनाउँछ? यी प्रश्नहरूको जवाफ खोज्न दरख अनलाइनले यो विषयमा गहिरो विश्लेषण गरेको छ।
प्रशिक्षणको उद्देश्य र चुनौती
जसपा नेपालले सामाजिक सञ्जाललाई लक्षित गरी केन्द्रीय आइटी सेल निर्माण गरेको छ। प्रत्येक जिल्लाबाट आइटी सेलमा आबद्ध सदस्यहरूलाई पार्टी अध्यक्ष उपेन्द्र यादवलगायतका नेताहरूले प्रशिक्षण दिनेछन्। यो कदम सकारात्मक छ, तर यसको कार्यान्वयन कति प्रभावकारी हुन्छ, त्यो हेर्न बाँकी छ।
सामाजिक सञ्जाल एउटा यस्तो प्लेटफर्म हो, जहाँ विचारहरू छिटो फैलिन्छन्। तर यसको नकारात्मक पक्ष यो हो कि यहाँ गलत सूचना र अफवाहहरू पनि त्यति नै छिटो फैलिन्छन्। यस्तो अवस्थामा, जसपाका सदस्यहरूलाई सही सूचना चिन्न र त्यसलाई फैलाउन सक्ने बनाउनु एउटा ठूलो चुनौती हो।
दरख अनलाइनको दृष्टिकोण
हामी दरख अनलाइनमा सत्य र तथ्यमा आधारित सूचना प्रवाहलाई महत्त्व दिन्छौं। हाम्रो विचारमा, कुनै पनि राजनीतिक दलले आफ्ना सदस्यहरूलाई सामाजिक सञ्जालको सही प्रयोग गर्न सिकाउनु आवश्यक छ। तर यो प्रशिक्षण केवल पार्टीको प्रचार प्रसारमा मात्र सीमित हुनुहुँदैन। यसले सदस्यहरूलाई सामाजिक सञ्जालमा देखिएका गलत सूचना, घृणास्पद अभिव्यक्ति र साइबर बुलिङ जस्ता समस्याहरूको सामना गर्न सक्ने बनाउनुपर्छ।
प्रशिक्षणमा के-के समावेश हुनुपर्छ?
जसपा नेपालको प्रशिक्षण कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउन निम्न विषयहरूमा ध्यान दिनु आवश्यक छ:
- सामाजिक सञ्जालको आधारभूत ज्ञान: सदस्यहरूलाई फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम जस्ता प्लेटफर्महरूको सही प्रयोग गर्न सिकाउनुपर्छ।
- गलत सूचना पहिचान गर्ने तरिका: सामाजिक सञ्जालमा फैलिएका गलत सूचनाहरू कसरी चिन्न सकिन्छ भन्ने बारेमा जानकारी दिनुपर्छ। यसका लागि तथ्य जाँच गर्ने वेबसाइटहरू र उपकरणहरूको प्रयोग गर्न सिकाउनुपर्छ। जस्तै: गुगलले कसरी तथ्य जाँच गर्छ।
- सत्य सूचना फैलाउने कला: कसरी सत्य सूचनालाई आकर्षक र प्रभावकारी तरिकाले फैलाउन सकिन्छ भन्ने बारेमा प्रशिक्षण दिनुपर्छ।
- साइबर सुरक्षा: आफ्नो अकाउन्टलाई कसरी सुरक्षित राख्ने र साइबर बुलिङबाट कसरी बच्ने भन्ने बारेमा जानकारी दिनुपर्छ।
- नैतिकता र जिम्मेवारी: सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गर्दा नैतिकता र जिम्मेवारीको महत्त्व बुझाउनुपर्छ। कुनै पनि सामग्री पोस्ट गर्नुअघि त्यसको प्रभावबारे सोच्न प्रेरित गर्नुपर्छ।
ऐतिहासिक दृष्टान्त
महाभारतमा, कृष्णले अर्जुनलाई गीताको ज्ञान दिएर धर्मको रक्षा गर्न प्रेरित गरे। त्यसैगरी, आजको युगमा, राजनीतिक दलहरूले आफ्ना सदस्यहरूलाई सामाजिक सञ्जालको सही ज्ञान दिएर सत्यको रक्षा गर्न प्रेरित गर्नुपर्छ। यदि हामीले गलत सूचनालाई परास्त गर्न सकेनौँ भने, यसले समाजमा विभाजन र द्वेष फैलाउन सक्छ।
भविष्यको बाटो
जसपा नेपालको यो कदम अन्य राजनीतिक दलहरूका लागि पनि एउटा उदाहरण बन्न सक्छ। सबै दलहरूले आफ्ना सदस्यहरूलाई सामाजिक सञ्जालको सही प्रयोग गर्न सिकाउनुपर्छ। यसका साथै, सरकारले पनि सामाजिक सञ्जाललाई नियमन गर्न आवश्यक कदम चाल्नुपर्छ, ताकि गलत सूचना र अफवाहहरू फैलिन नपाउन्।
दरख अनलाइन सधैँ सत्यको साथमा छ। हामी जनतालाई सही सूचना दिन प्रतिबद्ध छौं। हामी सबैलाई आग्रह गर्दछौं कि सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गर्दा होसियार हुनुहोस् र कुनै पनि सूचनालाई विश्वास गर्नुअघि त्यसको सत्यता जाँच गर्नुहोस्। किनकि सूचनाको यो युद्धमा सत्यको जित हुनु आवश्यक छ।
यस प्रशिक्षणले जसपालाई मात्र नभई सिंगो समाजलाई नै सकारात्मक दिशामा लैजान मद्दत गर्नेछ भन्ने हाम्रो विश्वास छ। आउनुहोस्, सबै मिलेर सत्यको मार्गमा हिँडौं र एउटा सुन्दर भविष्यको निर्माण गरौं।
