मस्कको ‘अमेरिका पार्टी’: ट्रम्पसँगको प्रतिशोध, युधिष्ठिरको धर्म-संकटमा !

एलन मस्कको ‘अमेरिका पार्टी’: धर्मयुद्ध कि राजनीतिक नौटंकी?

कहिलेकाहीँ लाग्छ, कलयुग साँच्चै नै आइपुग्यो। धर्म र अधर्मको लडाइँमा Duryodhan हरु फेरि फर्किएका छन् – अबकीचोटि घुसमा, घृणामा, र सरकारी घोषणाहरूमा लुकेका छन्। सत्य लुक्छ, झुटले नाङ्गो नाच नाच्छ। When dharma hides in shadows and adharma dances in gentle, silence is now not a alternative — it is complicity। यस्तो अवस्थामा एलन मस्क जस्ता पात्रको उदय एउटा तरङ्ग मात्र हो कि परिवर्तनको संकेत?

अमेरिकी अर्बपति एलन मस्कले नयाँ राजनीतिक पार्टी ‘अमेरिका पार्टी’ गठन गर्ने घोषणा गरेपछि विश्वभर तरंग छाएको छ। डोनाल्ड ट्रम्पसँगको सार्वजनिक विवाद र असन्तुष्टिको पृष्ठभूमिमा यो घोषणा आएको हो। के यो साँच्चै नै अमेरिकी राजनीतिको दुई ध्रुवीय प्रणाली (रिपब्लिकन र डेमोक्र्याट) लाई चुनौती दिने प्रयास हो, वा केवल मस्कको राजनीतिक महत्वाकांक्षाको उपज? यो प्रश्न आज Darakh On-line का पाठकहरूका लागि महत्त्वपूर्ण छ, किनकि विश्व राजनीतिमा हुने साना परिवर्तनले पनि नेपाली युवाहरूको भविष्यमा प्रत्यक्ष असर पार्न सक्छ। यो लेखमा हामी मस्कको घोषणाको गहिराइमा पुगेर यसका सम्भावित प्रभाव र चुनौतीहरूको विश्लेषण गर्नेछौं।

‘अमेरिका पार्टी’: मस्कको दाउ के हो?

मस्कका अनुसार ‘अमेरिका पार्टी’ ती ८० प्रतिशत मतदाताको आवाज हो जो वर्तमान दुई प्रमुख पार्टीहरूप्रति असन्तुष्ट छन्। उनले यो पार्टी अमेरिकी राजनीतिको विद्यमान प्रणालीलाई परिवर्तन गर्ने उद्देश्यले खोलेको बताएका छन्। तर, प्रश्न उठ्छ: के एउटा नयाँ पार्टीले साँच्चै यति ठूलो परिवर्तन ल्याउन सक्छ? के मस्कसँग भएको स्रोत र साधनले मात्र यो असम्भव जस्तो देखिने कार्यलाई सम्भव बनाउन सक्छ?

मस्कको यो कदमलाई धेरैले ट्रम्पसँगको व्यक्तिगत रिसइबीको परिणामको रूपमा पनि हेरेका छन्। सन् २०२४ को राष्ट्रपतीय चुनावमा ट्रम्पका समर्थक रहेका मस्क पछि ट्रम्पको नीतिप्रति असन्तुष्ट भए। यसैको फलस्वरूप उनले नयाँ पार्टीको घोषणा गरेका हुन्।

ट्रम्पसँगको विवाद: पृष्ठभूमि

एलन मस्क र डोनाल्ड ट्रम्पबीचको सम्बन्ध उतारचढावपूर्ण रह्यो। सन् २०२४ को राष्ट्रपतीय चुनावमा मस्कले ट्रम्पलाई समर्थन गरेका थिए र उनको जितका लागि करोडौं डलर खर्च गरेका थिए। चुनावपछि मस्कलाई ‘डिपार्टमेन्ट अफ गभर्नमेन्ट एफिसिएन्सी (डोज)’ को प्रमुख बनाइएको थियो। तर, मे महिनामा मस्कले प्रशासन छाडे र ट्रम्पको कर तथा खर्च नीतिको सार्वजनिक आलोचना गरे।

ट्रम्पले उक्त विधेयकलाई ‘बिग ब्यूटिफुल बिल’ भनेका थिए, जसलाई मस्कले ‘देशलाई कंगाल बनाउने’ कानुनको संज्ञा दिए। यसको प्रतिक्रियामा ट्रम्पले मस्कका कम्पनीहरू टेस्ला, स्पेसएक्स लगायतमा अनुदान सहायता (सब्सिडी) बन्द गर्ने र उनलाई देशबाटै निकाल्ने धम्की दिएका थिए। यो घटनाले मस्क र ट्रम्पबीचको सम्बन्धलाई थप बिगारेको थियो।

मस्कका सामु चुनौतीहरू

मस्कले ‘अमेरिका पार्टी’ गठन गर्ने घोषणा गरे पनि उनले धेरै चुनौतीहरूको सामना गर्नुपर्ने देखिन्छ। अमेरिकामा दुई दलीय प्रणाली बलियो छ। राज्य अनुसारको मतपत्र प्रणाली छ। दर्ता प्रक्रिया, आर्थिक संकलन र मतदाता समर्थनको अभाव जस्ता समस्याहरू मस्कसामु खडा छन्।

• दुई दलीय प्रणाली: अमेरिकामा रिपब्लिकन र डेमोक्र्याट पार्टीको पकड बलियो छ। नयाँ पार्टीलाई स्थापित हुन धेरै समय र मेहनत लाग्नेछ।
• मतपत्र पहुँच: प्रत्येक राज्यमा मतपत्रमा आफ्नो पार्टीको नाम दर्ता गराउन मस्कलाई हजारौं मतदाताको हस्ताक्षर सङ्कलन गर्नुपर्ने हुन्छ।
• आर्थिक चुनौती: पार्टी सञ्चालन गर्न, उम्मेदवार उठाउन र प्रचार अभियान चलाउन ठूलो धनराशिको आवश्यकता पर्छ।
• मतदाता समर्थन: मस्कले मतदाताको विश्वास जित्न र उनीहरूलाई आफ्नो पार्टीमा आकर्षित गर्नुपर्ने हुन्छ।

जानकारहरूका अनुसार मस्कसँग स्रोत-साधन त छ, तर राजनीतिक धैर्य र जनस्तरीय संगठनको कमी सबैभन्दा ठूलो बाधक बन्न सक्छ। Darakh On-line को बुझाइमा, मस्कले यी चुनौतीहरूलाई कसरी सामना गर्छन्, त्यसमा नै ‘अमेरिका पार्टी’ को भविष्य निर्भर हुनेछ।

के मस्कको पार्टी सफल होला?

यो प्रश्नको जवाफ दिन हतार गर्नु मूर्खता हुनेछ। मस्क एक दूरदर्शी उद्यमी हुन्। उनले टेस्ला र स्पेसएक्स जस्ता कम्पनीहरूलाई सफल बनाएका छन्। तर, राजनीति व्यवसायभन्दा धेरै फरक छ। राजनीतिमा सफलता प्राप्त गर्न जनताको विश्वास जित्नुपर्छ, जुन मस्कका लागि चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ।

विश्लेषकहरूका अनुसार मस्कको पार्टी घोषणा गर्नुको पछाडि उनको ट्रम्पसँगको कटुता मुख्य कारण हो। वासिङ्गटन पोस्टले ट्रम्प समर्थकबाट आलोचकमा ट्रम्पको रूपान्तरणलाई एक महत्वपूर्ण राजनीतिक मोड भनेको छ।

कतारस्थित अलजजिराले राजनीतिक विश्लेषक थोमस गिफ्टलाई उद्धृत गर्दै मस्कको नयाँ पार्टी घोषणालाई ‘एक चाल’ मात्र भनेको छ। ‘एलन मस्कलाई डेमोक्रेट र रिपब्लिकन पार्टीजस्ता सशक्त संगठनलाई चुनौती दिनु अत्यन्तै कठिन छ भन्ने थाहा छ,’ गिफ्टले भनेका छन्।

अमेरिकी राजनीतिको दुई दलीय व्यवस्था: एक सिंहावलोकन

अमेरिकामा दुई दलीय प्रणालीको इतिहास लामो छ। रिपब्लिकन र डेमोक्र्याट पार्टीहरूले अमेरिकी राजनीतिमा आफ्नो पकड कायम राखेका छन्। तेस्रो पार्टीहरूले समय-समयमा चुनौती दिए पनि उनीहरूले राष्ट्रिय स्तरमा खासै प्रभाव पार्न सकेका छैनन्।

पछिल्लो पटक सन् १९६८ मा जर्ज वालेस नामक तेस्रो दलका उम्मेदवारले राष्ट्रपतीय चुनावमा इलेक्टोरल भोट प्राप्त गरेका थिए। अर्बपति व्यवसायी रोस पेरोटले सन् १९९२ मा झण्डै १९ प्रतिशत लोकप्रिय मत पाएका थिए, तर उनलाई कुनै इलेक्टोरल कलेज भोट प्राप्त भएको थिएन।

मस्कको रणनीति: एक झलक

मस्कले आफ्नो रणनीतिको तुलना ग्रिक सेनापति एपेमिनोन्डासको युद्ध नीतिसँग गरेका छन्। एपेमिनोन्डासले एक विशेष स्थानमा सम्पूर्ण शक्ति केन्द्रित गरेर दुश्मनलाई हराएका थिए। मस्क पनि केही सिनेट सिट र हाउस डिस्ट्रिक्टहरूमा ध्यान केन्द्रित गरेर आफ्नो पार्टीलाई स्थापित गर्न चाहन्छन्।

मस्कको योजना आउँदो वर्षको मध्यावधि चुनावहरूलाई लक्षित छ। तर, उनले विभिन्न राज्यहरूमा संघीय उम्मेदवार खडा गर्न चाहन्छन् वा भविष्यमा तेस्रो पार्टीबाट राष्ट्रपतिको उम्मेदवार उठाउन चाहन्छन् भने उनलाई प्रत्येक राज्यका फरक मतपत्र नियमहरू पालना गर्नुपर्ने हुन्छ।

नेपाली युवाहरूका लागि यसको अर्थ

एलन मस्कको ‘अमेरिका पार्टी’ को गठनले नेपाली युवाहरूलाई केही महत्त्वपूर्ण सन्देश दिन्छ।

• राजनीतिक परिवर्तन सम्भव छ: मस्कको कदमले देखाउँछ कि राजनीतिक परिवर्तन असम्भव छैन। यदि तपाईंसँग दृढ इच्छाशक्ति, स्रोत र साधन छ भने तपाईंले विद्यमान प्रणालीलाई चुनौती दिन सक्नुहुन्छ।
• युवाहरूको भूमिका महत्त्वपूर्ण: मस्कले युवाहरूलाई आफ्नो पार्टीमा आकर्षित गर्न खोजिरहेका छन्। यसले युवाहरूको भूमिका राजनीतिक परिवर्तनमा कति महत्त्वपूर्ण छ भन्ने कुरालाई दर्शाउँछ।
• विश्व राजनीतिमा चासो राख्नुहोस्: अमेरिकामा हुने राजनीतिक परिवर्तनले नेपालमा पनि असर पार्न सक्छ। त्यसैले नेपाली युवाहरूले विश्व राजनीतिमा चासो राख्नुपर्छ।

Darakh On-line सधैँ युवाहरूको आवाजलाई बुलन्द पार्न तयार छ। हामी युवाहरूलाई राजनीतिक रूपमा जागरूक हुन र देशको भविष्य निर्माणमा सक्रिय भूमिका खेल्न प्रोत्साहित गर्छौं।

निष्कर्ष: पर्ख र हेर

एलन मस्कको ‘अमेरिका पार्टी’ को भविष्य अनिश्चित छ। तर, उनको यो कदमले अमेरिकी राजनीतिमा नयाँ बहस र छलफलको ढोका खोलेको छ। यो हेर्न बाँकी छ कि मस्कले आफ्नो पार्टीलाई कसरी अगाडि बढाउँछन् र अमेरिकी राजनीतिमा कस्तो प्रभाव पार्छन्। Darakh On-line ले यस विषयमा निरन्तर नजर राख्नेछ र आफ्ना पाठकहरूलाई जानकारी दिनेछ।

सायद यो एउटा नयाँ युगको सुरुवात हो, जहाँ ‘टेक्नो-इन्टरप्रेनर’ हरू राजनीतिमा पनि आफ्नो भाग्य अजमाउन तयार छन्। तर, के यो साँच्चै परिवर्तनको संकेत हो, वा केवल एउटा क्षणिक लहर? समयले नै बताउनेछ। Perhaps it is time we requested laborious questions।