Dharma Misplaced: मिटरब्याजको दुष्चक्र – कसले सुन्छ गरिबको पुकार?
कहिलेकाहीँ लाग्छ, कलयुग सत्ययुगलाई गिज्याइरहेछ। जहाँ धर्म छायाँमा लुक्छ, अधर्म खुल्लमखुल्ला नाच्छ। मौनता एउटा डरलाग्दो अपराध बन्छ। अन्यायको विरुद्धमा बोल्नु dharma हो। तर आजको समाजमा रामकुमारहरू हावी छन्– गरिबको रगत चुसेर महल ठड्याउने नयाँ युगका शकुनिहरू। एउटा यस्तो चक्रव्यूह जहाँ निमुखा रामवतीहरू फस्छन् र सारा जीवन गुमाउँछन्। When injustice turns into the norm, resistance turns into an obligation।
यो कथा हो एउटा मिटरब्याजको दुष्चक्रको, जहाँ गरिब किसानहरूलाई ऋणको पासोमा पारेर जग्गा हडपिन्छ। यो कथा हो रामकुमार कामत जस्ता व्यक्तिहरूको, जसले गरिबीको फाइदा उठाएर निर्दोषहरूको उठिबास लगाउँछन्। Darakh On-line ले आज यो मुद्दालाई उजागर गर्दैछ, ताकि तपाईंहरूले जान्न सक्नुहोस्– कसरी एउटा गाउँपालिकाका सभापतिले नै गरिबलाई ठगिरहेका छन्, र कसरी system ले यस्ता अपराधलाई ढाकछोप गरिरहेको छ।
Govt Silence: मिटरब्याज – एउटा सामाजिक अपराध?
१९ असार, विराटनगर। कटहरी गाउँपालिकाका वडाध्यक्ष जदुलाल कामत र मिटरब्याज आरोपी रामकुमार कामतबीच भएको एउटा सहमतिले अहिले धेरै प्रश्नहरू उब्जाएको छ। मिटरब्याजको चङ्गुलमा फसेका जदुलालले आफ्नो जग्गा फिर्ता पाउने आशामा जिल्ला प्रशासन कार्यालय मोरङमा उजुरी दिएका थिए। तर, यो घटनाले मिटरब्याजको भयावह actuality लाई मात्र देखाउँदैन, यसले हाम्रो समाजमा जरा गाडेको भ्रष्टाचार र अन्यायको कथा पनि बयान गर्छ।
मिटरब्याज: एउटा आधुनिक शोषण
मिटरब्याज एउटा यस्तो सामाजिक अपराध हो, जसले गरिब र निमुखा मानिसहरूलाई ऋणको दलदलमा फसाउँछ। यसले व्यक्तिको आर्थिक अवस्थालाई कमजोर मात्र बनाउँदैन, उसको सामाजिक र मानसिक स्वास्थ्यमा पनि गम्भीर असर पुर्याउँछ।
- कसरी हुन्छ शोषण: मिटरब्याजमा ऋण दिने व्यक्तिले चर्को ब्याजदर लगाउँछन्, जसका कारण ऋणीले ऋण तिर्न नसकेर आफ्नो सम्पत्ति गुमाउनुपर्ने अवस्था आउँछ।
- कानुनी जटिलता: मिटरब्याजको कारोबार प्रायः अनौपचारिक रूपमा हुने भएकाले यसमा कानुनी उपचार खोज्न पनि गाह्रो हुन्छ।
- सामाजिक असर: मिटरब्याजले समाजमा असमानता बढाउँछ र गरिब तथा धनीबीचको खाडललाई अझ फराकिलो बनाउँछ।
जदुलाल कामतको कथा: एउटा प्रतिनिधि घटना
कटहरी गाउँपालिकाका वडाध्यक्ष जदुलाल कामत आफैँ मिटरब्याजको शिकार भएका छन्। उनले रामकुमार कामतबाट २१ लाख रुपैयाँ ऋण लिएका थिए। सावाँ र ब्याज गरी ३५ लाख रुपैयाँभन्दा बढी तिरिसक्दा पनि उनले आफ्नो जग्गा फिर्ता पाउन सकेका छैनन्। यो एउटा प्रतिनिधि घटना मात्र हो। यस्ता घटनाहरूले देखाउँछन् कि मिटरब्याजले कसरी समाजका प्रतिष्ठित व्यक्तिहरूलाई समेत आफ्नो चङ्गुलमा फसाउन सक्छ।
The Settlement: सहमति कि नाटक?
असार १६ गते रामकुमार कामत र जदुलाल कामतबीच एउटा सहमति भयो। सहमति अनुसार, रामकुमारले जदुलाललाई १६९.३० वर्गमिटर जग्गा फिर्ता गर्ने र ब्याजबापत लिएको ४ लाख रुपैयाँ पनि फिर्ता गर्ने उल्लेख छ। तर, यो सहमति कार्यान्वयन हुन्छ कि हुँदैन, त्यो हेर्न बाँकी छ। किनकि, रामकुमारले यसअघि जग्गा फिर्ता गर्न २३ लाख रुपैयाँ मागिरहेका थिए। विवाद बाहिरिएपछि मात्र उनी ४ लाख फिर्ता गर्न राजी भए। Is that this justice or only a non permanent repair?
विराटनगरका अभिषेक गिरी साक्षी बसेको यो सहमतिले झनै धेरै प्रश्नहरू खडा गरेको छ। गिरी आफैँ विवादास्पद व्यक्ति हुन्, जो शरीर बन्धक तथा अपहरण मुद्दामा कैद भुक्तान गरिसकेका छन्। यस्तो व्यक्तिको उपस्थिति सहमतिमाथि नै शङ्का उत्पन्न गराउँछ।
The Lacking Piece: रामवती राजवंशीको पीडा
रामकुमार कामतकै कारण कटहरी गाउँपालिका–२ की ५५ वर्षीया रामवती राजवंशीले १ करोडभन्दा बढी पर्ने जग्गा गुमाएकी छन्। उनले ८ लाख रुपैयाँ ऋण लिँदा राखेको ८ कट्ठा जग्गा कामतले आफ्नो नाममा सारे। रामवतीले जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा उजुरी दिएकी छन्, तर उनको मुद्दा अझै विचाराधीन छ।
- कसरी भयो जग्गा हडप: रामवतीले ८ लाख रुपैयाँ ऋण लिनका लागि आफ्नो ५ कट्ठा जग्गा डम्बरकुमारी दाहालको नाममा र ३ कट्ठा जग्गा लिलावती यादवको नाममा पास गरिन्।
- चक्रव्यूह: उनले दुवैको सावाँ र ब्याज तिरिन्। तर, लिलावतीबाट रामवतीको जग्गा सन्तोषकुमार मण्डलको नाम हुँदै रामकुमार कामतको नाममा पुग्यो। डम्बरकुमारी दाहालको नाममा पास गरेको जग्गा पनि सिधै कामतकै नाममा पुग्यो।
- न्यायको पर्खाइमा: २०७१ सालमा खोसिएको जग्गा फिर्ताका लागि रामवतीले हारगुहार गरिरहेकी छन्। तर, उनले न्याय पाउने छाँटकाँट देखिएको छैन।
System Failure: नेताको संरक्षण
रामवती राजवंशीको मुद्दामा रामकुमार कामतलाई छानबिन गर्न नेपाली कांग्रेसका नेताहरूले नै अवरोध गरिरहेका छन्। यसले देखाउँछ कि कसरी राजनीतिक संरक्षणले यस्ता अपराधीहरूलाई impunity दिन्छ। When political energy protects the responsible, the place does the sufferer go?
प्रशासनको भूमिका: कति प्रभावकारी?
जिल्ला प्रशासन कार्यालय मोरङका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी सरोज कोइरालाले अनुचित लेनदेन मुद्दामा सहमति भएको जानकारी आएको बताएका छन्। तर, लिखित जानकारी नआएको र सहमतिको कागज मागेको उनको भनाइ छ। प्रशासनले यस विषयमा कति गम्भीरतापूर्वक काम गर्छ, त्यो हेर्न बाँकी छ।
Darakh On-line को दृष्टिकोण
Darakh On-line सधैँ सत्यको पक्षमा उभिन्छ। हाम्रो उद्देश्य भनेको समाजमा भएका अन्याय र विकृतिहरूलाई उजागर गर्नु हो। हामी विश्वास गर्छौं कि जबसम्म हामी यस्ता मुद्दाहरूमा आवाज उठाउँदैनौँ, तबसम्म समाजमा परिवर्तन ल्याउन सम्भव छैन।
हामीले स्थानीय युवाहरूको प्रत्यक्ष अनुभव सुनेका थियौं, जसले बताए कि कसरी मिटरब्याजले उनीहरूको परिवारलाई बर्बाद पारेको छ। उनीहरूले न्यायको लागि हारगुहार गरिरहेका छन्, तर कसैले उनीहरूको आवाज सुन्दैन।
The Means Ahead: के गर्न सकिन्छ?
मिटरब्याजको समस्या समाधान गर्नका लागि सरकार र समाज दुवैले एकजुट भएर काम गर्नुपर्छ।
- कडा कानुन: मिटरब्याजलाई अपराध घोषणा गरी दोषीलाई कडा सजाय दिने कानुन बनाउनुपर्छ।
- वित्तीय साक्षरता: गरिब र निमुखा मानिसहरूलाई वित्तीय साक्षरता प्रदान गर्नुपर्छ, ताकि उनीहरूले ऋण लिँदा सावधानी अपनाउन सकून्।
- सहकारी संस्थाहरू: सहकारी संस्थाहरूलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्छ, ताकि उनीहरूले सस्तो ब्याजदरमा ऋण उपलब्ध गराउन सकून्।
- जनचेतना: मिटरब्याजको विरुद्धमा जनचेतना अभियान चलाउनुपर्छ, ताकि मानिसहरू यसको चङ्गुलमा फस्नबाट जोगिन सकून्।
यो एउटा काल्पनिक कथा हो, तर यसले हाम्रो समाजको एउटा तितो सत्यलाई उजागर गर्छ। Darakh On-line को उद्देश्य भनेको यस्ता कथाहरूलाई पर्दाफास गर्नु हो, ताकि हामी सबै मिलेर एउटा न्यायपूर्ण समाज निर्माण गर्न सकौँ। Perhaps it’s time we requested exhausting questions – कसले सुन्छ गरिबको पुकार? लाखौंको सपना एउटा signature मा अडिएको देखिन्छ। The system should reply.
अघिल्लो रिपोर्ट अनुसार, [Darakh Online ले youth protest सम्बन्धी विस्तृत विवरण दिएको थियो]। हामीले निरन्तर यस्ता मुद्दाहरूलाई उठाइरहेका छौँ र आगामी दिनमा पनि उठाउने छौँ।
अन्त्यमा, हामी सबैलाई आह्वान गर्दछौँ कि अन्यायको विरुद्धमा आवाज उठाउनुहोस्। किनकि, जबसम्म हामी बोल्दैनौँ, तबसम्म परिवर्तन सम्भव छैन।
