Table of Contents
काठमाडौं, १२ चैत। अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिक इतिहासमा आज एउटा ठूलो घटना थपियो। तीन वर्षदेखि जारी रुस-युक्रेन युद्धमा ३० दिने युद्धविरामको सहमति भएको छ। यसलाई अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको “शान्ति पहल”को प्रमुख सफलता मानिन्छ। ब्ल्याक सीमामा जारी खूनखरानी रोक्ने यो सम्झौता कसरी भयो? के यसले दीर्घकालीन शान्ति ल्याउन सक्छ? यसले विश्व राजनीतिमा के प्रभाव पार्छ? यी प्रश्नहरू अहिले सबैको मनमा छन्।
ऐतिहासिक पृष्ठभूमि: किन र कसरी उठ्यो यो मुद्दा?
रुस र युक्रेनबीचको तनाव कोरियाकालदेखि नै रहेको हो। २०१४ मा क्राइमिया अधिग्रहणपछि दुई देशबीच सैन्य संघर्ष चर्किएको थियो। युक्रेनले पश्चिमी देशहरूसँग नजिकिएपछि रुसले आफ्नो प्रभाव क्षेत्र सुरक्षित गर्न सैन्य कारबाही थालेको थियो। ब्ल्याक सीमामा हुने गोली हानाहान, ड्रोन आक्रमण, र ऊर्जा संरचनामा हमला जस्ता घटनाले यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दा बनाएको थियो।
ट्रम्पको भूमिका: कूटनीतिक जुधाइमा कसरी सफल भयो?
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले यसअघि नै युद्धविरामको पहल गर्ने घोषणा गरेका थिए। उनले साउदी अरबमा १२ घण्टे गोप्य वार्ता गरेपछि रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन र युक्रेनी नेता भ्लोदोमिर जेलेन्स्कीसँग टेलिफोन वार्ता गरे। यसको नतिजा युद्धविरामको सहमति भएको हो। रुसी उपविदेशमन्त्री ग्रिगोरी करासिनले यो “कठिन तर रचनात्मक” वार्ता भएको बताए।
सम्झौताका प्रमुख बुँदाहरू:
- ३० दिने युद्धविराम: दुबै पक्षले सैन्य कारबाही रोक्ने।
- ऊर्जा संरचनामा हमला नगर्ने: युक्रेनको पावर प्लान्ट र पाइपलाइनलाई सुरक्षा दिने।
- आर्थिक सहयोग: अमेरिकाले रुसलाई कृषि र मल निर्यातमा सहयोग गर्ने।
जनताको प्रतिक्रिया: आशा र शंकाको मिश्रण
युद्धविरामको खबर सुनिएपछि युक्रेनका नागरिकहरूमा राहतको सास फेरे। कीभमा एक युवाले भने, “हामीले धेरै खून देख्यौं, अब शान्ति चाहिन्छ।” तर केहीले यसलाई “अस्थायी समाधान” मात्र भन्छन्। रुसी मिडियाले यसलाई पुटिनको “रणनीतिक जित” भनेर प्रचार गरिरहेको छ भने युक्रेनी विपक्षीहरूले सरकारलाई “रुससँग सम्झौता गर्न आलोचना” गरेका छन्।
भविष्यका सम्भावनाहरू: के यो टिकाउ हुनेछ?
युद्धविरामको कार्यान्वयन र निगरानी कसरी हुने भन्ने अहिलेसम्म स्पष्ट छैन। संयुक्त राष्ट्रसंघ र युरोपेली सङ्घले निगरानी टोली पठाउने तयारी गरेको छ। तर विश्लेषकहरू भन्छन्, “यदि रुसले युक्रेनमा आफ्नो प्रभाव बढाउने प्रयास गर्यो भने यो सम्झौता टुट्न सक्छ।”
राजनीतिक प्रभाव: ट्रम्पको अर्को ‘नोबेल शान्ति पुरस्कार’ को दावी?
ट्रम्पले यसअघि नै उत्तर कोरियासँग सम्झौता गरेर आफूलाई “शान्तिदूत” साबित गर्न खोजेका थिए। यसपालिको सफलताले उनको २०२४ को चुनावी रणनीतिमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्छ। तर डेमोक्र्याटहरू भन्छन्, “यो केवल राजनीतिक ड्रामा हो।”
निष्कर्ष: शान्तिको बाटोमा अझै धेरै चुनौती
युद्धविराम एउटा ठूलो कदम हो, तर दीर्घकालीन समाधानको लागि दुबै देशले आफ्ना गहिरा मतभेदहरू मिलाउनुपर्छ। अहिले सम्झौताले केही समय शान्ति दिन सक्छ, तर स्थायी शान्तिको लागि कूटनीतिक प्रयास जारी राख्नु पर्छ।
“युद्ध सजिलो छ, शान्ति गाह्रो,” भन्ने उखान झैं यो सम्झौता पनि कति टिकाउ हुन्छ, भन्ने कुरामा अहिले पनि धेरैको शंका छ। तर आजको दिन कम्तिमा एउटा आशाको किरण देखिएको छ।
