धनगढी। सुदूरपश्चिम प्रदेश,के सुदूरपश्चिममा महिला उम्मेदवारको नतिजा साँच्चै अन्यायपूर्ण हो?
साँच्चै भन्नु पर्दा, यो प्रश्नले हाम्रो ध्यान खिच्न सक्छ। तपाईंलाई के लाग्छ, सुदूरपश्चिम प्रदेशका महिलाहरूले राजनीतिक प्रतिस्पर्धामा हार्नु भनेको कस्तो संकेत हो? खासमा, प्रतिनिधिसभाका लागि उम्मेदवारी दिएकामध्ये ११ जना महिलामध्ये एक जना मात्रै निर्वाचित भएकी छन्। बाकी सबै महिला पराजित। यो आँकडा थोरै अनौठो लाग्दैन त?
यद्यपि, नागरिक मुक्ति पार्टीकी अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठ चौधरी भने यो चुनावी मैदानमा शानदार जीत हासिल गर्दै बाहिरिएकी छन्। उनले नेपाली कांग्रेसका रामजनम चौधरीलाई १२ हजारभन्दा बढी मतको अन्तरले हराएकी हुन्। ठुलै जीत, होइन त? तर अन्य महिलाहरूको पराजय के संकेत दिन्छ?
अर्कोतिर, विभिन्न दलहरूले महिला उम्मेदवारलाई समर्थन गरे पनि, परिणामले सबैलाई खुशी बनाउन सकेन। जस्तै, पूर्वमन्त्री समेत रहेकी नेकपा (माओवादी केन्द्र) की नेत्री विना मगर कञ्चनपुर-१ मा एमालेका तारा लामा तामाङसँग ५,५४३ मतले पराजित भइन्। के पूर्वमन्त्रीको हारले सुदूरपश्चिममा महिलाको राजनीतिमा सशक्तिकरणको कमीलाई देखाउँछ?
अब तपाईँलाई केही सोध्न चाहन्छु—महिला उम्मेदवारहरूको यस्तो ठूलो संख्या पराजित हुनुमा तपाईंको विचार के हो? समाजमा महिलाको भूमिका अझै कमजोर छ कि महिलाहरूलाई उभिन कठिनाइ भइरहेको हो? हुनसक्छ, कतिपय ठाउँमा महिलालाई सही समर्थन नदिएको हुन सक्छ, हैन र? यो समस्या जटिल छ, खासमा। अनि, जब तपाईंले यो लेख पढ्दै हुनुहुन्छ, तपाईँले महिलाहरूलाई राजनीति र नेतृत्वमा कत्तिको प्रभावकारी ठान्नुहुन्छ?
तर कुरा यति मात्र हो र? राजनीतिक क्षेत्रमा महिला उम्मेदवारहरूको यसरी पराजित हुनु खासमा आश्चर्यजनक हो कि तिनको लागि चुनाव लड्न अझै चुनौतीपूर्ण छ। उखान पनि छ, “गाडी गुड्न छोडेको छैन, टायर पन्चर मात्र भएको हो”।
के अब हामी यसरी सोच्न सक्छौं कि महिलाहरूले अझै पनि कठिन परिस्थिति पार गर्नुपर्नेछ, तिनीहरूको नेतृत्व क्षमतालाई प्रमाणित गर्न? तर, यहाँ अर्को कुरा पनि महत्त्वपूर्ण छ—कञ्चनपुर–३ मा निवर्तमान सांसद निरुदेवी पाल पनि ठूलो मतान्तरले पराजित भइन्। तिनीहरू पनि हार्नु के सन्देश दिन्छ?
विजय र हारलाई सँगसँगै हेर्ने हो भने, कैलालीबाट तीन जना महिलाले उम्मेदवारी दिएका थिए, तर दुई जना हारे। केवल एक जना नेत्रीले मात्र जित निकालेकी छन्। सोच्न लायक छ, होइन त?
अब तपाईँको विचारमा, यस प्रकारका परिणामहरूले सुदूरपश्चिमको राजनीति कहाँ जान्छ? तपाईंलाई लाग्दैन कि यो परिणामले महिलाको लागि अझै धेरै मार्ग खोल्छ?